Mijn BV opheffen: ontbinden, turboliquidatie of faillissement?

Je kunt als ondernemer om verschillende redenen besluiten de bedrijfsactiviteiten te beëindigen. De opheffing van een besloten vennootschap (bv) is nog niet geregeld met het enkel uitschrijven uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Wat dat betreft is een bedrijf sneller opgericht dan opgeheven.

Bij de opheffing van een bv kunnen verschillende vragen rijzen: op welke wijze dient mijn bv te worden opgeheven? Wat als de schulden hoger zijn dan de aanwezige baten? Wat geldt als er helemaal geen baten aanwezig zijn? In dit artikel geven we je de antwoorden op deze vragen en lichten we de verschillende mogelijkheden voor het opheffen van een bv toe. 

De meest voorkomende manieren om een bv op te heffen zijn: ontbinding, turboliquidatie of faillissement. Deze opties zullen we achtereenvolgens bespreken. Afhankelijk van de situatie zal de juiste optie moeten worden gekozen. Het volgen van de verkeerde route brengt risico's met zich mee. In dit blog wordt alleen de opheffing van een bv besproken. Voor het opheffen van bijvoorbeeld een stichting of vereniging gelden andere regels.

Snel naar:

• Optie 1 - Ontbinding bv
• Optie 2 - Turboliquidatie bv
• Optie 3 - Faillissement bv
• Advies over het opheffen van jouw bv?

Optie 1 - Ontbinding bv

Een bv kan worden opgeheven door ontbinding van de vennootschap. Voor de ontbinding moeten twee fasen worden doorlopen: de liquidatiefase en de vereffening. 

Fase 1: liquidatiefase bv

Een besloten vennootschap kan worden ontbonden door een formeel besluit van de aandeelhouders, tenzij de statuten bepalen dat een ander orgaan het besluit moet nemen. 

In de statuten staat op welke wijze het besluit tot ontbinding van de bv moet worden genomen. Op het moment dat het besluit is genomen, verkeert de vennootschap in liquidatie. Deze toestand moet worden ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en moet worden gemeld bij de Belastingdienst. Op het moment dat de vennootschap in liquidatie verkeert, moet de vennootschap op uitgaande correspondentie, zoals brieven en facturen, vermelden dat zij in liquidatie is, bijvoorbeeld door achter de bedrijfsnaam ‘in liquidatie’ of ‘i.l.’ te vermelden. In de liquidatiefase kan worden overgegaan tot het opzeggen van de lopende contracten.

Fase 2: de vereffening

Na het besluit tot ontbinding van de bv bestaat de vennootschap nog steeds. De vennootschap is pas opgehouden te bestaan als de vennootschap is vereffend. Het bestuur is in de regel belast met de vereffening van het vermogen van de vennootschap die is ontbonden. De statuten kunnen ook een ander persoon als vereffenaar aanwijzen. De vereffenaar inventariseert allereerst de aanwezige baten en lasten. Het aanwezige vermogen moet worden verkocht en omgezet in geld.

Er kunnen vier situaties worden onderscheiden:

(i) Baten hoger dan schulden

In het geval de baten hoger zijn dan de schulden is er geen probleem. De vereffenaar zal een plan van verdeling opstellen, dat gedurende twee maanden ter inzage wordt gelegd bij het Handelsregister. De vereffenaar maakt bekend tot welke datum het plan van verdeling ter inzage ligt. Dit kan door middel van een kennisgeving in een landelijk dagblad en de Staatscourant. Vanaf het moment van kennisgeving en gedurende de inzagetermijn kan met een verzoekschrift verzet worden ingesteld tegen het plan van verdeling. Na het ongebruikt verstrijken van de termijn wordt uitvoering gegeven aan het plan. De schulden worden betaald, de vereffenaar legt rekening en verantwoording af en het resterende vermogen wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders, tenzij de statuten anders bepalen. Nadat de vennootschap is vereffend houdt deze op te bestaan en kan zij worden uitgeschreven uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel.

(ii) Baten exact gelijk aan schulden

Indien het vermogen exact gelijk is aan de schulden is er ook geen probleem. Na betaling van de schulden is de vennootschap vereffend en houdt deze op te bestaan.

(iii) Schulden hoger dan baten

Als de schulden hoger zijn dan het vermogen ontstaat er wél een probleem. In dat geval is de vereffenaar verplicht om ofwel een akkoord aan te bieden aan de schuldeisers, ofwel het faillissement aan te vragen van de vennootschap. Wordt er geen akkoord aangeboden of geen faillissement aangevraagd, dan kan de vereffenaar persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.

(iv) Enkel schulden, geen baten

Er kan nog een vierde situatie worden onderscheiden: de situatie dat er geen baten zijn, maar alleen schulden. In dat geval is sprake van een ‘lege’ bv. De vereffeningsfase hoeft niet te worden doorlopen, omdat er geen vermogen is dat kan worden vereffend. In deze situatie is sprake van een turboliquidatie.

De vennootschap is ontbonden, maar achteraf blijken nog schulden te bestaan. Wat dan?

Het kan zijn dat een vennootschap is ontbonden en er achteraf alsnog schulden blijken te bestaan. In dat geval kan op verzoek van de schuldeiser de vereffening worden heropend. De rechtspersoon herleeft voor het afwikkelen van de vereffening, maar blijft ontbonden.

Optie 2 - Turboliquidatie bv

De turboliquidatie wordt doorgaans als de meest aantrekkelijke variant beschouwd. Een turboliquidatie is een snelle en goedkope manier om een vennootschap te ontbinden. Een ander bijkomend voordeel is dat er geen kennisgeving in een landelijk dagblad of Staatscourant hoeft te worden gedaan. Dit kan wenselijk zijn als een dochtervennootschap in een concern wordt geliquideerd. Dat wil men doorgaans geruisloos doen, om onrust te voorkomen. 

Wat zijn de voorwaarden van turboliquidatie?

Turboliquidatie is alleen mogelijk indien de vennootschap (nagenoeg) geen baten heeft. Het gaat erom dat er geen activa (inventaris, voorraad, liquide middelen, debiteurenpost, etc.) op de balans staat. Indien op het moment van ontbinding wel baten aanwezig zijn is turboliquidatie geen optie. Het vermogen dient in dat geval te worden vereffend. Wordt er desondanks toch gekozen voor turboliquidatie (en niet voor vereffening), dan kan dit leiden tot bestuurdersaansprakelijkheid.

Nu kun je denken: geen activa op de balans? Dat kan eenvoudig worden geregeld. Het is echter niet toegestaan om middels een boekhoudkundige truc kort voor de liquidatie vermogen te onttrekken aan de vennootschap of selectieve betalingen te doen aan schuldeisers. Doet het bestuur dat wel, dan kan het bestuur persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Een sprekend voorbeeld hiervan is een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, waarin de bestuurder aansprakelijk werd geacht voor een onbetaald gebleven schuld, omdat hij alle vorderingen van schuldeisers had voldaan (waaronder zijn eigen vorderingen), met uitzondering van één schuldeiser.

Voor een succesvolle turboliquidatie is verder vereist dat de doorlopende verplichtingen, zoals een huurovereenkomst of arbeidsovereenkomst, op de juiste wijze zijn beëindigd.

Snel en goedkoop: één fase

Turboliquidatie is zoals gezegd eenvoudig: er hoeft maar één fase te worden doorlopen. Voor een turboliquidatie moet er een formeel besluit worden genomen door de aandeelhouder(s) tot ontbinding van de vennootschap. Door dit besluit is de vennootschap onmiddellijk opgehouden te bestaan (artikel 2:19 lid 4 BW). De vennootschap kan worden uitgeschreven uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Aan vereffening wordt niet toegekomen, omdat er geen vermogen aanwezig is. Kortom, als je jouw bv wilt opheffen, is een turboliquidatie een snelle manier om dit te doen.

Turboliquidatie: schulden resteren

Bij een turboliquidatie resteren doorgaans alleen schulden. Dat kan wrang voelen voor schuldeisers, temeer omdat er – in tegenstelling tot het faillissement - geen curator wordt aangesteld die het handelen van het bestuur toetst. Op basis van rechtspraak is het echter soms verplicht om voor de turboliquidatie te kiezen en niet voor het faillissement.

Wanneer verplicht kiezen voor turboliquidatie?

Op het moment dat er (nagenoeg) geen activa is, er slechts schulden resteren en er bovendien geen verwachting is dat er activa kan worden gegenereerd, bijvoorbeeld op grond van bestuurdersaansprakelijkheid of een pauliana, rust er een verplichting op de vennootschap om de route van de turboliquidatie te volgen (HR 18 december 2015, ECLI:HR:2015:3636). Het niettemin aanvragen van een faillissement leidt tot misbruik van recht, omdat de curator wegens het gebrek aan baten onmiddellijk zou overgaan tot opheffing van het faillissement. Hierbij speelt een rol dat de curator wordt belast met werkzaamheden zonder dat hij daarvoor een vergoeding ontvangt.

Optie 3 - Faillissement bv

In het geval de schulden hoger zijn dan de baten en een schuldeisersakkoord geen reële optie blijkt, resteert er geen andere optie dan het faillissement van de vennootschap aan te vragen.

Wat zijn de voorwaarden van een faillissement?

Het faillissement kan worden uitgesproken als de bv in de toestand verkeert dat zij is opgehouden te betalen. Het faillissement kan op eigen aangifte worden uitgesproken als er tenminste twee schuldeisers zijn, waarvan één opeisbaar. Daarnaast moet er wel enige activa aanwezig zijn. Indien dat niet het geval is moet, zoals gezegd, de route van de turboliquidatie worden gevolgd.

De curator als ‘vereffenaar’

Als het faillissement wordt uitgesproken zal de rechter een curator aanstellen. De curator zal het vermogen van de bv vereffenen namens de gezamenlijke schuldeisers. De rechter-commissaris houdt toezicht op het handelen van de curator.

Bestuurdersaansprakelijkheid en rekening-courantverhoudingen

De curator zal een onderzoek instellen naar onbehoorlijk bestuur. Van onbehoorlijk bestuur kan onder meer sprake zijn als in de drie jaren voorafgaand aan het faillissement de jaarrekening niet tijdig is gepubliceerd. Voordat je je eigen faillissement aanvraagt, is het verstandig om na te gaan of aan de publicatieplicht en aan andere verplichtingen is voldaan. In dat geval zal moeten worden bezien of de tekortkomingen kunnen worden gerepareerd of enig uitstel van het faillissement vereist is.

Verder moet je nagaan of er sprake is van rekening-courantverhoudingen tussen het bestuur of eventuele dochtervennootschappen en de bv. De curator zal een openstaande schuld bij het bestuur of een gelieerde dochtervennootschap immers onmiddellijk innen.