Deze blog is (g)een rectificatie

Je hebt het vast weleens in een krant of tijdschrift voorbij zien komen: een blokje onderaan de pagina met een rectificatie. Daarin wordt eerder gepubliceerde informatie dat onjuist blijkt te zijn, gerectificeerd. Oftewel: er wordt iets rechtgezet. Dit kan iets kleins zijn, zoals een jaartal dat niet goed heeft gestaan. Het kan echter ook over foutieve informatie gaan betreffende een persoon, waardoor er imagoschade is opgelopen. In het eerste geval is de kans groot dat de redacteur zelf achter de fout is gekomen (of is getipt door lezers), in het tweede geval kan er sprake zijn van ‘gevorderde rectificatie’. Over dat laatste vertellen we meer in deze blog.

Snel naar:

• Wat is een gevorderde rectificatie?
• Enkele voorbeelden van gevorderde rectificatie
• De vordering tot rectificatie
• Verweer tegen de vordering tot rectificatie
• Vrije beoordeling door de rechter
• Advies van Actio
   

Wat is een gevorderde rectificatie? 

Een rectificatie is iets wat je vordert naar aanleiding van een onjuiste of onvolledige publicatie. Omdat het al gepubliceerd is, heb je belang bij spoedig herstel en dus wordt rectificatie eigenlijk altijd in een kort geding gevorderd. Met een dwangsom, zodat er een financiële prikkel is om snel te rectificeren. Het doel van een openbare rectificatie is erkenning en rechtzetting. 

Als iemand iets publiceert wat niet klopt en misleidend is, kan je de rechter vragen om die ander ertoe te veroordelen dat hij een rectificatie openbaar moet maken, zodat voor iedereen duidelijk is dat hetgeen eerder gepubliceerd is, niet klopt.

Zou er geen rectificatie plaatsvinden, dan wordt degene over wie onjuist en misleidend is gepubliceerd ten onrechte benadeeld. Je kan je voorstellen dat diegene reputatieschade of imagoschade lijdt als iedereen iets kan lezen over hem wat helemaal niet waar is. Dat kan om persoonlijke informatie gaan maar ook over zakelijke informatie. 

De wet biedt met artikel 6:167 BW de mogelijkheid om rectificatie te vorderen. In de genoemde wettekst staan een aantal voorwaarden waaraan moet zijn voldaan voordat de rechter de vordering toewijst. Zo moet de ander aansprakelijk zijn vanwege een onjuiste of door onvolledigheid misleidende publicatie van gegevens van feitelijke aard.

Enkele voorbeelden van gevorderde rectificatie

Om een beeld te krijgen van het onderwerp, geven we een aantal voorbeelden waarbij openbaarmaking van een rectificatie werd gevorderd. Veelal met daarbij een dwangsom als stok achter de deur dat de publicatie komt, en zo snel mogelijk. 

1. Niet onderbouwde feiten

Een Noord-Nederlandse uitgeverij exploiteert een Gronings stadsblog, waarop volgens de rechter onjuiste informatie is gepubliceerd. De uitgeverij schreef in een blog dat een huurder regelmatig werd geïntimideerd en gechanteerd door zijn verhuurder. De huurder kreeg tevens van hem te horen dat andere bewoners van het pand klaar waren met zijn gedrag. Deze beschuldigingen zouden als ‘feiten’ zijn neergezet in het artikel, terwijl die volgens de rechter niet konden worden gemotiveerd en onderbouwd door de uitgever. Dat maakte de publicatie onrechtmatig. De rechter veroordeelde de uitgeverij in januari 2020 om een rectificatie te plaatsen, die zichtbaar is op de website en op de Facebookpagina van de stadsblog. De rechter heeft de tekst geredigeerd en bevolen deze 14 dagen lang duidelijk zichtbaar op de homepage toe te voegen. Als de uitgeverij de rectificatie niet binnen 24 uur na het vonnis zou plaatsen, moest zij een dwangsom betalen van € 1.000 per dag. 

2. Misleidende advertentie

Ook Lidl is in mei 2019 ertoe veroordeeld om een rectificatie te plaatsen, omdat zij misleidend adverteerde. Lidl adverteerde voor een gezichtscrème waarbij de vergelijking werd gemaakt met een crème van een exclusief merk. Daarbij werd genoemd dat beide crèmes vergelijkbare ingrediënten bevatten, alleen de prijs verschilt (€ 4 voor het product van de Lidl, € 550 voor het product van het exclusieve merk). Door deze suggestie te wekken, misleidde de Lidl het publiek volgens de rechter. Lidl moest een door de rechter opgestelde tekst over de kwaliteit van gezichtscrème die ze verkoopt plaatsen op haar website, op de voorpagina van een huis-aan-huis-folder en op de achterzijde van De Telegraaf. Om druk op nakoming te zetten, werd een dwangsom opgelegd van € 5.000 voor iedere dag dat Lidl de rectificatie niet zou plaatsen. 

De vordering tot rectificatie 

Een vordering tot rectificatie wordt vaak gedaan via een kort geding. Een kort geding leent zich bij uitstek voor een vordering tot openbaarmaking van een rectificatie, omdat de zitting op korte termijn plaatsvindt en het vonnis snel volgt. Over het algemeen wordt de zitting binnen vier weken na de aanvraag ingepland en wordt binnen twee weken vonnis gewezen. Zo nodig kan dit nog sneller. 

Vorderen van een dwangsom

Om ervoor te zorgen dat de partij die wordt veroordeeld tot plaatsing van de rectificatie dat ook daadwerkelijk doet, is het verstandig een dwangsom te vorderen. De dwangsom moet voldaan worden indien de rectificatie niet binnen 24 uur na het vonnis openbaar wordt gemaakt. 

Het doel van een dwangsom is het geven van een financiële prikkel tot nakoming. De hoogte van de dwangsom is afhankelijk van de specifieke situatie. In de genoemde voorbeelden is al een duidelijk verschil kenbaar: de dwangsom van de uitgever bedroeg € 1.000 per dag, met een maximum van € 10.000; de dwangsom van de Lidl bedroeg € 5.000 per dag, met een maximum van € 100.000. Afhankelijk van de positie van partijen en het financiële voordeel dat met de misleidende publicatie behaald kan worden, bepaalt de rechter de hoogte van de dwangsom. 

Daarnaast kan schadevergoeding worden gevorderd, als blijkt dat vermogensschade (geleden verlies of gederfde winst) of ander nadeel is geleden. 

Verweer tegen de vordering tot rectificatie

De partij die de informatie aanvankelijk publiceerde zal het er niet mee eens zijn dat hij daarover een rectificatie moet plaatsen. Er is een aantal verweren te voeren tegen de vordering. 

Verweer dat gevoerd kan worden tegen rectificatie, is bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting op grond van artikel 10 EVRM (fundamentele Europese mensenrechten). Eenieder is in beginsel vrij om zich te uiten. Deze vrijheid wordt echter beperkt op het moment dat onjuiste, misleidende gegevens worden gepubliceerd. Lidl mag dus aanvankelijk adverteren zoals zij wilt, maar dat wordt begrensd als ze daarbij onjuiste informatie over de concurrent verstrekt. Als vrijheid van meningsuiting het tegenargument is, moet goed gemotiveerd worden waarom die vrijheid sterker is dan het belang van die ander. 

Een andere reden waarom de vordering tot rectificatie zou moeten worden afgewezen is dat het onmogelijk is om een rectificatie te plaatsen zonder nadelige gevolgen die vermeden zouden moeten worden.  Ook als er al een reactie is gekomen op de publicatie waardoor het negatieve effect al voldoende is opgeheven kan de vordering afgewezen worden.

Vrije beoordeling door de rechter

De rechter is vrij in zijn beoordeling om de vordering tot rectificatie toe te wijzen. Ook over de inhoud van de rectificatie is de rechter vrij. De eisende partij die de rectificatie vordert, stelt vaak al een tekst op die de andere partij moet plaatsen. De rechter kan die tekst aanhouden of inperken. Ook het medium van de rectificatie, de plaats op de (web)pagina, de koptekst, het lettertype en de grootte daarvan en de lay-out, is aan de rechter. 

Bij het vaststellen van de inhoud van de rectificatie houdt de rechter rekening met het doel en strekking van de veroordeling. Het doel, veelal erkenning en rechtzetting, moet worden bereikt, maar niet méér dan dat. De rechter kan ook bepalen dat de rectificatie niet mag worden gevolgd of voorafgegaan door commentaar, waardoor de geopenbaarde rectificatie feitelijk wordt ontkracht.

Advies van Actio

Wees zorgvuldig met gegevens die je publiceert, helemaal daar waar het anderen betreft. Het is ook belangrijk om je bewust te zijn van dit onderwerp voordat iets wordt gepubliceerd.

Als het je overkomt, of dat nou is als partij die publiceert of als partij over wie is geschreven, dan is het verstandig om je juridisch te laten inlichten door één van onze advocaten in Assen of Hoogeveen. Wij helpen je graag met advies en zo nodig het ondernemen van actie. Direct advies nodig? Vul het onderstaande formulier in en we nemen spoedig contact met je op.