Vrijwaring: wat is dat en wanneer kom je het tegen?
Vrijwaring is een term die velen niet elke dag zullen gebruiken. Toch komt het fenomeen vaker voor dan je denkt. Vrijwaring is namelijk een niet ongebruikelijke term in het contractenrecht en het Nederlands procesrecht. Er bestaat zelfs een bijzondere procedure die ziet op vrijwaring. Voor juristen is het begrip ‘vrijwaring’ dus gesneden koek. In deze blog meer over vrijwaren, wat is het en hoe doe je dat?
Wat betekent vrijwaring? Letterlijk betekent ‘vrijwaring’ veiligstelling, borgstelling, waarborg, bescherming, garantie. Zie de synoniemen hierboven. (Bron: synoniemen.net)
Alles over vrijwaring
Vrijwaring in contractenrecht: contractuele vrijwaring
Een belangrijk onderdeel bij contracteren is aansprakelijkheid. In bijna alle contracten (of Algemene voorwaarden) staat wel een bepaling dat de aansprakelijkheid wordt beperkt, bijvoorbeeld tot het bedrag dat de verzekering in geval van schade uitkeert.
Even zo vaak komt het voor dat in een contract (of de Algemene voorwaarden) staat opgenomen dat een partij bij het afnemen van een product of dienst de andere partij vrijwaart. Dat betekent dit dat hiermee de opdrachtnemer wordt behoed (beschermd) voor een schadeclaim van derden.
Vrijwaren in het contractenrecht betekent zoveel als iemand afschermen tegen bepaalde kosten en risico’s, of kort gezegd, tegen aansprakelijkheid. Er bestaan allerlei varianten en vormen, maar in de kern komt het erop neer dat de opdrachtgever tegen de opdrachtnemer zegt dat hij bij eventuele problemen, deze problemen voor de opdrachtnemer oplost.
Neem de aannemer die opdracht geeft aan een onderaannemer om bepaalde werkzaamheden te verrichten. Zij spreken af dat de onderaannemer de aannemer vrijwaart voor aanspraken van derden, zoals bijvoorbeeld de klant van de aannemer. Spreekt de klant de aannemer aan, dan neemt de onderaannemer de discussie - en de aansprakelijkheid voor eventuele schade – op zich.
Opgelet: Een vrijwaringsbepaling kan hoge kosten met zich meebrengen
Zo’n vrijwaringsbepaling gaat ver, mogelijk verder dan het vergoeden van schade waarvoor je aansprakelijk bent. Het kan dus hoge (onvoorziene) kosten met zich meebrengen. En waar bij aansprakelijkheid vaak beperkingen worden opgenomen in het contract, gelden die beperkingen in geval van vrijwaring niet. Het is dan ook maar de vraag of de verzekeraar de kosten vergoed op het moment dat jij aangesproken wordt door iemand die je hebt gevrijwaard.
Bij het opstellen van de contracten is het dan ook raadzaam de vrijwaringsbepalingen en de gevolgen daarvan goed onder de loep te nemen. Neem dus niet klakkeloos vrijwaringen op in je contract! Mocht jouw contractspartij erop staan dat hij gevrijwaard wordt, dan is het raadzaam nauwkeurig te omschrijven waar de vrijwaringsplicht op ziet en tot welk bedrag deze plicht geldt.
De vrijwaringsprocedure
In het procesrecht betreft vrijwaring een bij wet geregelde bijzondere procedure die ervoor dient om een derde in een procedure te betrekken. Die derde moet in plaats van de aangesproken partij (de gedaagde) verantwoordelijk worden gehouden voor de schade.
De vrijwaringsprocedure regelt dat een veroordeling wordt doorgelegd. De procedure geeft een gedaagde, in wat genoemd wordt ‘de hoofdzaak’, de mogelijkheid een andere partij in de procedure te betrekken, oftewel, iemand ‘in vrijwaring oproepen’. Dat kan de gedaagde doen als hij van mening is dat niet hij, maar deze andere partij veroordeeld moet worden.
De gedaagde in de hoofdzaak kan de derde partij oproepen door hem te dagvaarden vóór de datum waarop hij zelf bij de rechtbank moet verschijnen (eerstdienende dag genoemd) en beide procedures te voegen.
Gebruikelijker is het om in de hoofdzaak op te roepen door een vordering daartoe in te stellen ‘vóór alle weren’. Met andere woorden, voordat inhoudelijk gereageerd wordt op de vordering van de eisende partij moet verzocht worden om een derde op te kunnen roepen: het vrijwaringsverzoek.
Voorbeeld van een vrijwaringsprocedure
Ter illustratie wordt verwezen naar de kwestie die leidde tot deze uitspraak. Eiser in de hoofdzaak koopt van gedaagde een elektrische installatie die volgens eiser niet voldoet aan de geldende normen. De installatie is dermate gebrekkig dat er acuut gevaar voor personen bestaat.
Gedaagde heeft, zoals met eiser is afgesproken, een inspectierapport laten opmaken door X. X heeft in het rapport vermeld dat de installatie voldoet aan de geldende normen. Gedaagde meent dat X zijn werkzaamheden niet goed heeft uitgevoerd. Als X had vermeld dat de installatie niet voldeed aan de geldende normen dan had gedaagde de installatie in orde kunnen maken. Gedaagde in de hoofdzaak roept X in vrijwaring op.
In het vrijwaringsverzoek beoordeelt de rechtbank of de in vrijwaring opgeroepen persoon mogelijk verplicht is de nadelige gevolgen van een veroordeling van gedaagde in de hoofdzaak (mede) te dragen.
Hoe te handelen bij afwijzing…
Wijst de rechtbank het vrijwaringsverzoek af, dan kan je de derde partij niet in vrijwaring oproepen. In dat geval zal je in een volgende procedure de schade op de derde partij moeten verhalen.
… En bij toewijzing
Wijst de rechtbank het vrijwaringsverzoek toe, dan kan de gedaagde partij de derde partij oproepen in de procedure door deze te dagvaarden. Vervolgens worden er twee procedures gevoerd: de hoofdzaak en de vrijwaringsprocedures die normaal gesproken gezamenlijk worden behandeld.
Of de derde partij in vrijwaring moet worden opgeroepen hangt van een aantal factoren af en hoeft niet altijd zinvol te zijn. Ben jij opgeroepen om voor de rechtbank te verschijnen, maar vind je dat een ander voor de veroordeling moet opdraaien? Laat je dan adviseren over de mogelijkheden.
Heb je vragen over een vrijwaringsverzoek of een vrijwaringsprocedure​? Neem vrijblijvend contact op met een van onze advocaten in Hoogeveen en Assen.
Naar blogverzicht