Aandeelhoudersgeschil en de geschillenregeling

In de praktijk komt het helaas regelmatig voor dat tegengestelde belangen en verschillende ideeën leiden tot een conflictsituatie tussen aandeelhouders.

De besluitvorming en de bedrijfsvoering komen onder druk te staan of worden zelfs onmogelijk gemaakt. Vanzelfsprekend is dit onwenselijk. In de wet is een geschillenregeling opgenomen om conflicten tussen aandeelhouders op te lossen. Sinds de invoering van de Wet vereenvoudiging en flexibilisering bv-recht in 2012 is het ook toegestaan om een vrijwillige geschillenregeling in de aandeelhoudersovereenkomsten en statuten op te nemen.Dit biedt ruimte voor minder dwingend en meer regelend recht. De wettelijke bepalingen zijn vervangbaar door bepalingen die het mogelijk maken een bv meer naar eigen wensen te vormen.

Wat staat er in de wettelijke geschillenregeling?

Wanneer aandeelhouders een geschil hebben, bepaalt de wet in eerste instantie de geschillenregeling die zorg moet dragen voor de oplossing. Er kan tot gedwongen koop (uittreding) of verkoop (uitstoting) van aandelen worden gekomen.

Uitstoting

Artikel 2:336 BW zegt dat de aandeelhouders die samen tenminste een derde van de aandelen in de vennootschap hebben, een overdracht van de aandelen kunnen vorderen van een medeaandeelhouder. Dit kan wanneer de aandeelhouder door zijn gedragingen het belang van de vennootschap zodanig schaadt, of heeft geschaad, dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet kan worden geduld. Het moet dan wel berusten op het handelen in de hoedanigheid van aandeelhouder en niet als bijvoorbeeld bestuurder in de vennootschap. Ten tweede moet de aandeelhouder het vennootschappelijk belang hebben geschaad, dus zijn gedrag moet tegen het belang van de onderneming indruisen.

Uittreding

Gedwongen overname van aandelen kan ingevolge artikel 2:343 BW worden gevorderd als de aandeelhouder door gedragingen van de medeaandeelhouder(s) zodanig in zijn rechten en belangen is geschaad dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden gevergd. In deze procedure geldt derhalve het belang van de aandeelhouder als maatstaaf.

Wat houdt een vrijwillige geschillenregeling in?

Aandeelhouders kunnen in een aandeelhoudersovereenkomst of in de statuten afwijken van de wettelijke geschillenregeling. De wettelijke bepalingen worden dan vervangen of aangevuld door vrijwillige bepalingen die de aandeelhouders zijn overeengekomen. Een conflict hoeft dan niet altijd gedwongen koop of verkoop van de aandelen te betekenen. In een vrijwillige geschillenregeling kan bijvoorbeeld worden bepaald dat bindend advies of arbitrage wordt voorgeschreven. Aandeelhouders kunnen ook in de statuten al afspraken maken over de waardering van de aandelen.

Uitzondering geldigheid van vrijwillige geschillenregeling

Op de vrijwillige geschillenregeling kan echter geen beroep worden gedaan wanneer de afwijking die is opgenomen er voor zorgt dat de overdracht van aandelen onmogelijk of uiterst bezwaarlijk is. Deze uitzondering voorkomt  dat er een situatie ontstaat waarin aandeelhouders voor onbepaalde tijd vast komen te zitten in een onbeweeglijk scenario.

Een vrijwillige geschillenregeling op maat                       

Hoewel de mogelijkheid van het afwijken van de wettelijke geschillenregeling moet worden toegejuicht, is het van belang dat de inhoud van de vrijwillige geschillenregeling duidelijk genoeg is om snel en efficiënt tot een oplossing te komen. De ‘standaard’ bepaling dat bij een geschil een bindend adviseur wordt aangewezen zorgt niet perse voor een snelle oplossing. Actio Advocaten adviseert dan ook altijd een geschillenregeling op maat te maken. De opbouw en achtergrond van de onderneming zijn hierbij van belang.